Σταμάτης Π. Γαργαλιάνος
Περίληψη
Εδώ επιχειρείται μια προσέγγιση της έννοιας «χαρισματικό παιδί» (μαθητής ή και άνθρωπος, γενικότερα -εδώ χ.α.- όπου α: άτομο), από την πλευρά των ιδιοτήτων που έχουν αυτά τα όντα. Προσπαθούμε να ερευνήσουμε τον τρόπο που αυτά εκδηλώνουν τα χαρίσματά τους, αλλά και αν τέτοιες προσωπικές εκδηλώσεις μπορούν να γίνουν αντιληπτές από τους γονείς ή τους εκπαιδευτικούς τους.
(συνεχίζεται)
Λέξεις- κλειδιά : Χάρισμα, Εκπαίδευση, Παιδαγωγική, Ανίχνευση, Ταλέντα, Χαρισματικά ΄Ατομα
Εισαγωγή
Στην ελληνική εκπαίδευση και στα Παιδαγωγικά Τμήματα τα μαθήματα που έχουν σχέση με την Ειδική Αγωγή επικεντρώνονται κυρίως στα μειονεκτούντα άτομα και όχι στα χαρισματικά. ΄Ετσι οι πτυχιούχοι νηπιαγωγοί και δάσκαλοι στα αντίστοιχα σχολεία δεν μπορούν να ανιχνεύσουν όσους μαθητές έχουν θετικές ιδιότητες, άρα δεν μπορούν να τα βοηθήσουν να προχωρήσουν καλύτερα στη ζωή τους. Στρέφουν την προσοχή τους στα ΄Ατομα με Ειδικές Ανάγκες, ήτοι τα έχοντα νοητική, σωματική ή άλλου είδους στέρηση, διότι αυτό μόνο έμαθαν στις σπουδές τους.
Θέλει μια κοινωνία να αναδεικνύει χ.α.; Οι αξιωματούχοι ενός κράτους έχουν επίγνωση ότι τα χ.α. μπορούν να βοηθήσουν την χώρα στην οποία ζουν;
Ιστορικό χαρισματικών ατόμων
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, στην Σοβιετική ΄Ενωση υπήρχαν ειδικά προγράμματα εντόπισης χ.α. διότι η χώρα αυτή, που υστερούσε σε ζητήματα εθνικού πλούτου, ήθελε να αποδείξει ότι βγάζει μεγάλα ταλέντα. ΄Οντως το κατάφερε με τη συμμετοχή πολλών πολιτών της σε Ολυμπιακούς Αγώνες αλλά και Σκακιστικούς, όπου αυτοί λάμβαναν πολλές διακρίσεις, πολύ περισσότερες σε σχέση με «πλούσιες» χώρες.
Από την άλλη πλευρά, η προτροπή του Κράτους στους πολίτες του να ασχολούνται σε μεγάλο βαθμό με τις κλίσεις τους, πιθανόν να ήταν ένα «αντίδοτο» στην φτώχεια, δηλαδή ένα «υπνωτικό» που μπορούσε να κάνει τους πολίτες της να ξεχνούν τα βάσανά τους και να επιδίδονται σε διαγωνισμούς και αθλήματα κάθε είδους, όχι μόνο υψηλού επιπέδου αλλά και γενικότερα καλού.
Τομείς χαρισματικών ιδιοτήτων
΄Ενας άνθρωπος μπορεί να είναι χαρισματικός στους κάτωθι δυο τομείς:
Α. Σώμα
Β. Πνεύμα
Είναι δυνατόν ένα χ.α. να είναι χαρισματικό και στους δυο ανωτέρω τομείς, ήτοι τόσο στο σώμα όσο και στο πνεύμα; Εδώ έχουμε ένα σπάνιο φαινόμενο, το οποίο όμως δεν αποκλείεται να υπάρχει.
Πώς εκδηλώνει ένα χαρισματικό άτομο τις ιδιότητές του;
Πολλοί άνθρωποι νομίζουν ότι χαρισματικός στο σώμα είναι αυτός που απλά είναι σωματώδης ή μεγάλων διαστάσεων. Επίσης, συχνά οι άνθρωποι κρίνουν ένα άτομο από την εξωτερική του εμφάνιση, έτσι όταν αυτός είναι καχεκτικός ή με δυσμορφία στο πρόσωπο, νομίζουν ότι είναι και όχι έξυπνος.
΄Οσον αφορά το σώμα, ένα χαρισματικό άτομο είναι δυνατόν να εκδηλώνει τα χαρίσματά του με υψηλές επιδόσεις σε κάποια αγωνίσματα, οι οποίες μάλιστα έρχονται αβίαστα, χωρίς προετοιμασία. Ένας μαθητής που τρέχει γρήγορα σε έναν αυτοσχέδιο αγώνα δρόμου μέσα στην αυλή του Σχολείου του, σίγουρα μπορεί (και πρέπει) να εντοπιστεί από έναν δάσκαλο, ακόμη και όχι γυμναστή. Το μέγα ερώτημα είναι το τι κάνει ο δάσκαλος μετά τον εντοπισμό αυτού του παιδιού.
Υπάρχουν στο ελλ. εκπ. σύστημα δάσκαλοι ή καθηγητές με τέτοιες γνώσεις; Και μια υπο-ερώτηση: ΄Οταν ανακαλύπτουν ένα χαρισματικό παιδί μπορούν να το καθοδηγήσουν σωστά ώστε να “κερδίσει” η χώρα μας από αυτά;
Στο πνεύμα
Ένας μαθητής εκδηλώνει ένα πνευματικό χάρισμα που έχει με το
α. να μιλάει καλύτερα από τους άλλους (όχι απαραίτητα πολύ – η ποσότητα δεν είναι σημείο ποιότητας)
β. να παίζει από μικρός ένα μουσικό όργανο, ενίοτε και χωρίς να του διδάξει κανείς κάτι σχετικό.
γ. να ζωγραφίζει πολύ εύκολα (εδώ η ποιότητα είναι σχετική)
δ. να γράφει κείμενα πολύ εύκολα
ε. να λύνει προβλήματα κάθε είδους (μαθηματικά, γεωμετρία) με ευκολία και χωρίς ειδική εκγύμναση ή έντονο διάβασμα
Ηλικία εκδήλωσης
Είναι δυνατόν ένα χάρισμα να είναι κρυμμένο (από λάθος του ιδίου του χ.α. ή των γύρω του) και να εμφανίζεται σε μεγάλη ηλικία; Πόσο και τι χάνει ένας τέτοιος άνθρωπος προσωπικά, αλλά και τι στερεί από την κοινωνία που τον περιβάλλει;
Μπορεί ένα χ.α. να εκδηλώνει μια υστέρηση σε κάτι αλλά να αναδεικνύεται σε ταλέντο, στον ίδιο τομέα αργότερα στη ζωή του;
Ενδεχομένως οι ενήλικες που ξέρουν να ανιχνεύουν χ.α. να μην επιθυμούν να το κάνουν, απλά γιατί δεν επιθυμούν να δώσουν «βήμα» σε τέτοια παιδιά. Αν μάλιστα έχουν και οι ίδιοι παιδιά τότε πιθανόν να μην παραδέχονται ότι τα δικά τους είναι κατώτερα από άλλα.
Οι χαρισματικοί νηπιαγωγοί, δάσκαλοι και καθηγητές
Πόσο χαρισματικοί πρέπει να είναι όσοι εντοπίζουν τα χαρισματικά άτομα; Μπορεί να το κάνει αυτό ένα κοινό μυαλό; Κι αν το εντοπίσει θα κάνει ενέργειες για να το αναδείξει ή θα το αποσιωπήσει επειδή δεν το επιθυμεί το ίδιο το χ.α.;
Ο σκοπός του τεστ IQ
Το τεστ IQ μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πολλούς λόγους. Επιτρέπει τον καθορισμό του επιπέδου ικανότητας μάθησης, κατανόησης, σχηματισμού εννοιών, επεξεργασίας πληροφοριών, εφαρμογής λογικής και κρίσης, σε σύγκριση με τον πληθυσμό. Είναι ενδεικτικό και μπορεί να αντιπροσωπεύει μια επιρροή σε μη συνηθισμένους χαρακτήρες που συναντώνται στην κοινωνία, είτε σχεσιακές επιρροές όπως απομόνωση, απόρριψη ή απόσταση, ή διανοητικές όπως ευκολία ή δυσκολίες που συναντώνται σε πνευματικές δραστηριότητες. Με έναν άλλο τρόπο, μπορεί επίσης να εξηγήσει τις επιτυχίες που αποκτήθηκαν από συγκεκριμένα άτομα με μεγαλύτερη ευκολία από άλλους.
Η αποτελεσματικότητα αυτού του τεστ
Το τεστ IQ που προσφέρουμε χρησιμοποιείται διεθνώς από εκατομμύρια χρήστες και καθημερινά το χρησιμοποιούν και νέοι χρήστες. Τα στατιστικά στοιχεία που παρέχονται και καθορίζονται από το σύνολο των αποτελεσμάτων καθιστούν δυνατή την επαλήθευση της αξιοπιστίας του σε σχέση με το σύστημα βαθμονόμησης IQ που αντιπροσωπεύεται από την καμπύλη Gauss.
Οι χαρισματικοί
Τα άτομα με πολύ υψηλότερο από το μέσο όρο δείκτη νοημοσύνης (> 130), που ονομάζονται επίσης «διανοητικά χαρισματικά», τείνουν να είναι πιο άνετα από άλλα κατά τη διάρκεια πνευματικών δραστηριοτήτων. Τα πιο γνωστά χαρακτηριστικά των διανοητικά χαρισματικών είναι:
- Περιέργεια και δίψα για μάθηση: θέτουν στον εαυτό τους πολλές ερωτήσεις και είναι σε θέση να αποκτήσουν γνώσεις μόνοι τους.
- Τελειομανία, η ανάγκη να κάνουν τα πράγματα με ακρίβεια και άριστα.
- Ο φόβος του εαυτού μας, για το ποιος είναι, για τις συνέπειες των σκέψεων και συναισθημάτων τους που υπερχειλίζουν.
- Ενδιαφέρον που μερικές φορές φτάνει σε επίπεδο ιδεοληψίας σε ορισμένα θέματα.
- Υπερευαισθησία που είναι συχνά αόρατη εξωτερικά.
- Μεγάλη ικανότητα να προσέχουν και να συγκεντρώνονται.
- Μεταγνωστική συνειδητοποίηση: ξέρουν πώς να προσδιορίζουν και να επαναχρησιμοποιούν σχέδια, έννοιες και στρατηγικές που μπορούν να χρησιμοποιήσουν για την επίλυση προβλημάτων.
Το διανοητικό μειονέκτημα
Άτομα με πολύ χαμηλό δείκτη νοημοσύνης (<70) ορίζονται ως κάτοχοι αναπηρίας ψυχικής διαταραχής και μπορεί να αντιμετωπίσουν, παρά την ένταση της εργασίας, περισσότερες δυσκολίες από άλλους σε πνευματικές δραστηριότητες και μπορεί επίσης να διατηρήσουν, παρά τη δύναμη της θέλησής τους, δυσκολίες στις κοινωνικές συμπεριφορές. Οι κύριες αιτίες που μπορεί να εξηγήσουν την ανάπτυξη αυτής της αναπηρίας θα ήταν τα διατροφικά προβλήματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή τα προβλήματα γέννησης, όπως η έλλειψη οξυγόνου. Η έκθεση σε ορισμένες ασθένειες, όπως κοκκύτη ή ιλαρά, με καθυστερημένη φροντίδα θα μπορούσε επίσης να εξηγήσει την ψυχική αναπηρία.
Συμπεράσματα
Βιβλιογραφία
ΠΡΟΣΟΧΗ :
Ο κ. Γαργαλιάνος προτείνει σε συναδέλφους ή φοιτητές του να συνεργασθούν εδώ ώστε να συντάξουν από κοινού ένα καλό άρθρο.