Σταμάτης Γαργαλιάνος – Δέσποινα Καλαϊτζίδου – Δήμητρα Τσιάκα
Περίληψη
Το άρθρο αυτό εξετάζει και αναλύει τα γνωσιολογικά εφόδια των εκπαιδευτικών που έχουν σε σχολικό περιβάλλον ή να εκπαιδεύουν τους μαθητές/φοιτητές τους με στόχο να οργανώνουν θεατρικές δραστηριότητες. Μελετά τα εφόδια με τα οποία «οπλίζονται» στη διάρκεια των σπουδών τους μέσω των μαθημάτων, αλλά και όσα οι ίδιοι προσπαθούν να μάθουν στη διάρκεια της καριέρας τους ως εκπαιδευτικοί. Γίνεται επίσης αναφορά σε ειδικότερα θέματα γνώσεων και επιδεξιοτήτων που οι φοιτητές -και αργότερα εκπαιδευτικοί- αποκτούν με δική τους πρωτοβουλία στη διάρκεια των σπουδών τους, αλλά και της καθημερινής τους ενασχόλησης με την Τέχνη στα Σχολεία. Μελετάται εδώ η πιθανότητα, όσοι φοιτητές θεατρικών και παιδαγωγικών Τμημάτων επιθυμούν να ασχοληθούν πιο έντονα με τις Τέχνες στα Σχολεία, να καταβάλουν προσπάθειες να αποκτήσουν μόνοι τους περισσότερες γνώσεις, είτε διαβάζοντας εξειδικευμένα βιβλία, είτε συμμετέχοντας σε αντίστοιχα σεμινάρια, ακόμη και εκτός των ιδρυμάτων τους.
Λέξεις-κλειδιά : Εκπαίδευση, Τέχνη, Θέατρο, Παιδαγωγική, Διδασκαλία, Παραστατικές Τέχνες, Θέατρο Σκιών, Κουκλοθέατρο, Μαριονέττες, Χορός, Τραγούδι, Black Theater
Εισαγωγή
Είναι γνωστό ότι οι γνώσεις που προσφέρονται, μέσω των αντίστοιχων μαθημάτων στα ελληνικά πανεπιστήμια αναφορικά με την Τέχνη είναι πεπερασμένες αλλά και, ενίοτε, μακριά από τις πραγματικές ανάγκες των φοιτητών (Γαργαλιάνος, 2018: 29). ΄Ετσι καθίσταται αναγκαίο να εξοπλιστούν, με δικές τους πρωτοβουλίες, οι φοιτητές αυτοί, με επιπλέον γνώσεις και δεξιότητες. Σε αυτήν τους την προσπάθεια σημαντικό ρόλο παίζουν οι πτυχιακές εργασίες που συγγράφουν στη διάρκεια των σπουδών τους, δεδομένου ότι τέτοια γραπτά ντοκουμέντα τους ωθούν να ερευνήσουν σε βάθος το αντίστοιχο θεατρο-παιδαγωγικό περιβάλλον, που αργότερα, δηλαδή στην εκπαιδευτική καριέρα τους, βοηθά να είναι όσο δυνατόν περισσότερο εξειδικευμένοι στο θέμα με το οποίο ασχολήθηκαν. Δυστυχώς, όμως, τέτοιες πτυχιακές είναι σπάνιες (μελέτη αρχείου ΠΤΝ, 2014-20), ακριβώς διότι οι φοιτητές των παιδαγωγικών Τμημάτων δίνουν βάρος στην γενικότερη εκπαιδευτική διαδικασία -συχνά υπερφορτωμένη με μαθήματα γενικού κορμού- και όχι σε καλλιτεχνικά μαθήματα (Οδηγοί Σπουδών ελληνικών Παιδαγωγικών Τμημάτων 2019-20).
Παράλληλα, όμως, οφείλουμε να εξετάσουμε ποια είναι τα συνολικά εφόδια που πρέπει να έχουν τόσο οι καθηγητές, όσο και οι μαθητές ή φοιτητές τους για να οργανώσουν μια θεατρική παράσταση, έτσι ώστε να είναι σε θέση να βοηθήσουν τόσο όσους συμμετέχουν σε μια από αυτές, όσο και τους θεατές που θα την παρακολουθήσουν.
Μεθοδολογία
Για την σύνταξη του άρθρου αυτού χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της Παρατήρησης, ενώ μελετήθηκαν οι Οδηγοί Σπουδών 18 ελληνικών πανεπιστημίων. ΄Οσον αφορά την πρώτη, συνετάχθησαν 23 (είκοσι τρία) Φύλλα Παρατήρησης με τα οποία δυο από τους συγγραφείς του παρόντος άρθρου (κ. Γαργαλιάνος – κ. Τσιάκα) προέβησαν σε παρατηρήσεις όσων συνέβαιναν στη διάρκεια των μαθημάτων τους κατά την ακαδημαϊκή περίοδο 2019-20, τις οποίες κατέγραφαν στα ανωτέρω Φύλλα. Στην συνέχεια τα επεξεργάσθηκαν και ανέλυσαν, για να εξάγουν συμπεράσματα που αναφέρονται στις κατωτέρω παραγράφους.
Μελετήθηκαν, επίσης, οι Οδηγοί Σπουδών των 18 (δέκα οκτώ) ελληνικών Παιδαγωγικών Τμημάτων, σε σχέση με τα προσφερόμενα σχετικά μαθήματα, αλλά και τις ειδικότητες των μελών ΔΕΠ ή ΕΔΙΠ που διδάσκουν καλλιτεχνικά ή γενικά μαθήματα. Η μελέτη αυτών των Οδηγών βοήθησε τους συγγραφείς του άρθρου να ισχυροποιήσουν τις απόψεις τους, ώστε να απαντήσουν στα αρχικά ερωτήματα του σκεπτικού τους, δηλαδή το εάν οι προσφερόμενες γνώσεις στα Παιδαγωγικά Τμήματα ισχυροποιούν τις ικανότητες φοιτητών-μελλοντικών εκπαιδευτικών για την διοργάνωση παραστάσεων από πλευράς τους, και εάν είναι χρήσιμο να υποβοηθούνται από εξωτερικούς καλλιτεχνικούς παράγοντες, όπως θεατρολόγοι ή σκηνοθέτες.
Μέρος πρώτο: Θεωρητική προσέγγιση
Η επιτυχής οργάνωση μιας θεατρικής παράστασης σε σχολικό περιβάλλον απαιτεί από τους εκπαιδευτικούς να κατέχουν σχετικά γνωσιολογικά εφόδια και καλλιτεχνικές ικανότητες, οι οποίες θα τους βοηθήσουν σε όλα τα στάδια της παραγωγής (Μπαγιώκης, 2013: 25, Ελάτε να Παίξουμε, 1998: 38). Βασικό «όπλο» μια σχετική, μεγάλη ή μικρή, κλίση προς την τέχνη. Χωρίς την κλίση αυτή, όλη η υπόλοιπη διαδικασία καθίσταται επουσιώδης. Το ίδιο ισχύει και για ολόκληρη την παιδαγωγική Επιστήμη: εκπαιδευτικοί οι οποίοι δεν έχουν κλίση προς το λειτούργημά τους, βρίσκονται εκ των προτέρων σε μια μειονεκτική θέση όσον αφορά την πλήρη κάλυψη των παιδαγωγικών υποχρεώσεών τους (Γραμματάς, 2012: 29).
Ένα βασικό απαιτούμενο είναι η, πριν ή μετά το βασικό πτυχίο, εμπειρία των εκπαιδευτικών που αναλαμβάνουν να συντονίζουν και σκηνοθετούν μια παράσταση. Για να οργανώνουν τέτοια σκηνοθετικά εγχειρήματα, χρειάζεται κάποια σημαντική εμπειρία που θα τους βοηθήσει να φτάσουν σε ένα επίπεδο όπου θα μπορούν να οργανώνουν σωστά, να καθοδηγούν έναν συγκεκριμένο αριθμό παιδιών, να καταφέρνουν να «δένουν» την ομάδα τους, να σκηνοθετούν με έναν δημιουργικό και πρωτότυπο τρόπο. Όλα τα ανωτέρω καταλήγουν αναμφισβήτητα σε ένα αποτέλεσμα που έχει πέραν από αισθητική, επιπλέον καλλιτεχνική και εκπαιδευτική αξία.
Η εμπειρία αυτή ξεκινάει από πιθανές συμμετοχές τους σε θεατρικές παραστάσεις, εντός ή εκτός των Σχολών που σπουδάζουν, και μάλιστα σε όλους τους πιθανούς τεχνικούς ή καλλιτεχνικούς ρόλους, ήτοι από τον οδηγό σκηνής, τον ηθοποιό, τον σκηνοθέτη, το σκηνογράφο, ακόμα και το φωτιστή. Η ενασχόληση με την θεατρική πράξη, π.χ. σε πανεπιστημιακές ομάδες, είναι κάτι αρκετά διαδεδομένο στα σύγχρονα ανώτατα Ιδρύματα (Μπαγιώκης, 2012: 47). Για τους εκπαιδευτικούς που θέλουν να ασχοληθούν με την οργάνωση θεατρικής παράστασης σε σχολικό περιβάλλον είναι θετικό, να ξεκινούν, από τα πρώτα φοιτητικά τους χρόνια διερευνητικά, με στόχο να αντιληφθούν εάν τους ταιριάζει αυτή η ασχολία και να διερευνήσουν τους τομείς στους οποίους έχουν κλίση. Επειδή θα καλούνται να αναλάβουν συγκεκριμένες τεχνικές διαδικασίες σε σχολικές θεατρικές παραστάσεις, αλλά και να καθοδηγούν τους μαθητές στη διδασκαλία των ρόλων, όσο μεγαλύτερη εμπειρία έχουν σε τεχνικά θέματα, τόσο πιο εύκολα θα μπορέσουν να ανταποκριθούν σε οποιαδήποτε πρόκληση υπάρξει στο δρόμο τους.
Γενικά θεατρολογικά εφόδια
Ένα σημαντικό ζήτημα είναι οι γενικότερες γνώσεις, επί των τεχνών και, ειδικότερα, του θεάτρου. Είναι, αρχικά, ιδανικό οι εκπαιδευτικοί να έχουν γνώσεις δραματουργικής επεξεργασίας του κειμένου με το οποίο θα ασχοληθούν. Αυτές τους βοηθούν να διδάσκουν σωστά το κείμενο στους μαθητές τους, να τους εισάγουν στην ατμόσφαιρα της συγκεκριμένης εποχής, και, εφόσον συμφωνούν με τους τελευταίους, να το αποδομούν. Σημαντική είναι η ανάγνωση βιβλίων Ιστορίας ή λεξικογραφίας του θεάτρου (πχ. Φίλις Χάρτνολ, Πατρίς Παβίς), μεγάλων δασκάλων της θεατρικής τέχνης (πχ. Στανισλάβσκι, Μπρεχτ, Μπρουκ), παλαιών και σύγχρονων συγγραφέων (Τ. Ουίλιαμς, Γ. Σέξπιρ, Α. Τσέχοφ κλπ), και άλλων βιβλίων με εξειδικευμένες θεατρικές ασκήσεις για ανήλικο και ενήλικο κοινό (Bablet, 2008: 67). Η πλούσια βιβλιοθήκη στην οποία μπορούν να ανατρέχουν αποδεικνύεται ισχυρό εφόδιο για εκείνους που θέλουν να προσφέρουν ολοκληρωμένη θεατρική εμπειρία στους μαθητές/ηθοποιούς. Μπορεί να μην χρειαστεί να αναφερθούν ευθέως στα θεωρητικά τους αναγνώσματα, αλλά η απόκτηση θεωρητικών γνώσεων δίνει γερές βάσεις για το θεατρικό οικοδόμημα που καλούνται να οργανώσουν και παρουσιάσουν.
Πρακτικές ασκήσεις
Παράλληλα, είναι χρήσιμο οι εκπαιδευτικοί να έχουν στη γνωσιολογική «φαρέτρα» τους πολλές θεατρικές ασκήσεις που θα στοχεύουν στο δέσιμο ομάδας, το ζέσταμα, την αυτοσυγκέντρωση, την ανάπτυξη φαντασίας, τη σωματική έκφραση, την παρατηρητικότητα, καθώς και ασκήσεις αυτοσχεδιασμού, παντομίμας, και εκμάθησης-ερμηνείας ρόλων. Για το λόγο αυτό, είναι καλό να ανατρέχουν σε αυτή, ή, αλλιώς, να συμμετέχουν σε βιωματικά επιμορφωτικά σεμινάρια, όπου θα μπορούν να αποκτούν αυτές τις πρακτικές κινησιολογικές γνώσεις.
Οι εκπαιδευτικοί που βλέπουν την οργάνωση μιας θεατρικής παράστασης σαν μια επιμορφωτική εμπειρία τόσο για τους μαθητές τους, όσο και για τους ίδιους, κατά μια έννοια, επαναφέρουν το θέατρο στον πρώιμο, διαπαιδαγωγικό του χαρακτήρα. Όσο πιο πολύ εκπαιδεύονται οι μαθητές/φοιτητές/ηθοποιοί στην πρακτική τέχνη του θεάτρου, τόσο πιο ολιστική είναι η εμπειρία που θα αποκτούν για την μετέπειτα ενασχόλησή τους. Η διαδικασία ανάπτυξης των θεατρικών τεχνικών, χωρίς να είναι απαραίτητη η εμβάθυνση στον κόσμο της υποκριτικής, είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη για την ανάπτυξη ενδοπροσωπικών και διαπροσωπικών δεξιοτήτων των μαθητών, ανάμεσα σε άλλα, πέραν από τον καθ’ εαυτό στόχο της καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Σκηνοθετικές γνώσεις
Όσον αφορά, τώρα, την ίδια τη σκηνοθεσία, σε πρώτο επίπεδο, οι εκπαιδευτικοί που έχουν παρακολουθήσει αρκετές παραστάσεις, είναι καλύτερα προετοιμασμένοι από όσους έχουν δει ελάχιστες. Οι παραστάσεις αυτές είναι καλό να αποδομούνται και να αναλύονται με το βλέμμα του μελλοντικού σκηνοθέτη. Λάθη, αλλά και αρετές σε αυτές, είναι η αφορμή να γίνονται οι σχολικοί σκηνοθέτες διαρκώς καλύτεροι. Εδώ έχει σημασία το λεγόμενο «σκηνοθετικό όραμα» τους, ήτοι η άποψη τους για το κείμενο και το πώς το παρουσιάζουν επί σκηνής. Κυρίαρχο ρόλο εδώ παίζει η ικανότητα του σκηνοθέτη να διευθύνει τους ηθοποιούς του σκηνικά, ώστε να κινούνται με άνεση και θεατρικότητα. Παράλληλα, γνώσεις πάνω στην κατασκευή φωτισμών, στη δημιουργία σκηνικών και κοστουμιών, αλλά και στην χρήση μιας ευρείας γκάμας μουσικών ειδών, θα είναι επωφελείς, σε σημαντικό βαθμό. Στο πρώιμο στάδιο της σκηνοθεσίας, ένα από τα πιο σημαντικά απαιτούμενα είναι να μπορέσουν οι εκπαιδευτικοί να απελευθερώσουν την καλλιτεχνική και πνευματική ενέργεια των μαθητών/ηθοποιών τους, έτσι ώστε να καταστούν όλοι ισότιμοι συνεργάτες στο θεατρικό εγχείρημα.
Προσωπικά συναισθήματα
Όπως μέσα στην τάξη, έτσι και σε πρόβες σχολικών παραστάσεων, οι εκπαιδευτικοί που θέλουν να χτίσουν μια καλή γενική ατμόσφαιρα οφείλουν να είναι εφοδιασμένοι με ευγένεια, καλοσύνη, ενσυναίσθηση, αλλά και να κατέχουν δεξιότητες διαχείρισης ευαίσθητων ψυχών, όπως είναι οι μαθητές και φοιτητές. Ιδιαίτερα σε μικρότερες ηλικίες, είναι ενδεδειγμένο να δημιουργηθεί μια ατμόσφαιρα αρκετά χαλαρωτική κατά τη διάρκεια των ασκήσεων/παιχνιδιών, τέτοια που, ενδεχομένως, να γίνει αποδιοργανωτική. Εκεί καλούνται οι εκπαιδευτικοί να επιδεικνύουν ιδιαίτερη επιδεξιότητα στον συντονισμό των ασκήσεων, και, όταν κρίνουν ότι η κατάσταση ξεφεύγει από τον έλεγχό τους, να χρησιμοποιήσουν τις κατάλληλες τεχνικές για να επαναφέρουν την ομαλότητα στην πρόβα. Στο ίδιο επίπεδο, θα φανεί ιδιαίτερα χρήσιμο αυτό το σύνολο γνώσεων και ικανοτήτων, αλλά και η ειδική ικανότητα επιλογής εκείνων που θα οδηγήσει τους συμμετέχοντες στην αυτοσυγκέντρωση.
Δεύτερο μέρος: Διδασκόμενα μαθήματα
Η ύλη που πρέπει να διδάσκονται οι φοιτητές στα παιδαγωγικά Τμήματα ώστε να είναι ικανοί να ανεβάζουν παραστάσεις είναι συγκεκριμένη, όπως αναφέρθηκε ανωτέρω. Μαθήματα όπως Οργάνωση Θεατρικής Παράστασης, Δραματοποίηση, στα Παιδαγωγικά Τμήματα των ΑΠΘ, ΔΠΘ, ΕΚΠΑ, Ιωαννίνων, ΠΔΜ, Πατρών – Οδηγοί Σπουδών 2018-21) εξοπλίζουν τους φοιτητές με πολλά εφόδια. Μετά από ενδελεχή μελέτη των Οδηγών αυτών, διαπιστώσαμε ότι αυτά τα προσφερόμενα μαθήματα έχουν έμμεση σχέση με το αντικείμενο της σκηνοθεσίας θεάτρου.
| ΜΑΘΗΜΑΤΑ | ΠΤΔΕ | Προσχολικής |
| Θεατρική Αγωγή | 1 | 5 |
| Παιδαγωγική του Θεάτρου – Θεατρική Παιδεία | 1 | 4 |
| Θεατρικό Παιχνίδι | 1 | – |
| Διοργάνωση Θ. Εκδηλώσεων | – | 1 |
| ΄Εκφραση – Επικοινωνία | 1 | 2 |
| Γενικά (Θέατρο και Κοινωνία – Θέατρο και Πολιτισμός – Νεοελληνική Δραματουργία κ.ά.) | 2 | 2 |
Πίνακας 1 – Ποσότητα εμφανίσεων γνωστικών αντικειμένων σχετικών με θεατροπαιδαγωγική στα Παιδαγωγικά Τμήματα της Ελλάδας – Διάκριση Παιδ. Τμ. Δημ. Εκπαίδευσης – Προσχολικής – Πηγή: Οδηγοί Σπουδών των αντίστοιχων Πανεπιστημίων – 2019-20
Η ύλη αυτή χωρίζεται σε αναγνωστική (βασισμένη σε βιβλία) και σε πρακτική (εφαρμογή των υπαρχουσών γνώσεων στην οργάνωση παραστάσεων). Με την πρώτη είναι σίγουρο ότι όσα θα διαβάσουν στα προσφερόμενα εγχειρίδια οι φοιτητές, σίγουρα θα σβηστούν από τη μνήμη τους σε λίγες μέρες, μήνες ή και χρόνια. Με την δεύτερη, αντιθέτως, όλα όσα θα πραγματοποιηθούν θα γίνουν πιο κατανοητά και θα παραμείνουν στη μνήμη των εκπαιδευόμενων για πολύ καιρό, ίσως και για πάντα. Είναι βασισμένη στην προφορική διδασκαλία και στην επιθυμία των καθηγητών να μεταφέρουν όσες γνώσεις κατέχουν στους φοιτητές τους με χρήση χεριών και, γενικότερα, σώματος όλων των συντελεστών.
Αναζήτηση γνώσεων σε εξωσχολικά βιβλία και δραστηριότητες
Εδώ έχουμε την περίπτωση της αναγκαίας ανάλυσης του ποιοι φοιτητές θέλουν να κάνουν πράξη θεάτρου στα Σχολεία, προσχολικής, πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας που θα διδάσκουν και ποιοι όχι. Οι δεύτεροι αντιμετωπίζουν τα θεατρικά μαθήματα ως αναγκαίο κακό προκειμένου να πάρουν το πτυχίο του νηπιαγωγού ή δασκάλου και να βρουν δουλειά.
| ΠΤΔΕ | Προσχολικής | |
| Σχετικά μαθήματα / όχι σχετικά με διοργάνωση θεατρικών παραστάσεων | 2/6 | 1/14 |
Πίνακας 2 – Αναλογία μαθημάτων σχετικών με διοργάνωση θεατρικών παραστάσεων σε σύνολο θεατροπαιδαγωγικών μαθημάτων στα Παιδαγωγικά Τμήματα – Πηγή: Οδηγοί Σπουδών των αντίστοιχων Πανεπιστημίων – 2019-20
Στον ανωτέρω πίνακα δεχόμαστε ως μαθήματα σχετικά με οργάνωση θεατρικών παραστάσεων τα: «Θεατρική Αγωγή», «Οργάνωση Θεατρικών Παραστάσεων» και «΄Εκφραση-Επικοινωνία», διότι αυτά ακριβώς έχουν σχέση, άμεση ή έμμεση, με την καλλιτεχνική θεατρική δημιουργία επί σκηνής. Διαπιστώνουμε ότι, αναλογικά, είναι πολύ λίγα τα μαθήματα που προσφέρονται με στόχο την απόκτηση γνώσεων και ικανοτήτων σε επίπεδο θεατρικών παραστάσεων.
Παράλληλα με τα ανωτέρω, αξίζει να μελετούμε και την άρνηση των φοιτητών να ασχοληθούν με οιαδήποτε θεατρική δημιουργία, άρνηση οφειλόμενη σε μια εκ γενετής αδιαφορία για κάθε τι καλλιτεχνικό, οφειλόμενη στην αγωγή που έλαβε εντός της οικογένειας (Γαργαλιάνος, 2020: 27). Παράλληλα οι πρώτοι, ήτοι αυτοί που όντως θέλουν να εμβαθύνουν και να μάθουν να σκηνοθετούν, σίγουρα θα καταφύγουν και σε εξωσχολικές πηγές, αλλά και πρακτική εφαρμογή με αντίστοιχα σεμινάρια.
Για να παρουσιασθεί επιτυχώς μια θεατρική παράσταση σε σχολικό περιβάλλον απαιτείται από τους εκπαιδευτικούς να κατέχουν μια σειρά από γνωσιολογικά εφόδια, τα οποία τους βοηθούν σε όλα τα στάδια της παραγωγής. Βασικό όπλο η κλίση προς την συγκεκριμένη Τέχνη -αλλά και άλλες σχετικές- παράλληλα με μια ιδιαίτερη έφεση στην παιδαγωγική διαδικασία.
Η κλίση για το θέατρο και την γενικότερη παιδαγωγική διαδικασία, ταυτόχρονα με μια δημιουργική ικανότητα, είναι τα βασικά συστατικά για να οργανωθεί μια θεατρική παράσταση. Όμως, για να προχωρήσει η διαδικασία αυτή σε κάτι παραπάνω από μια καλλιτεχνική διεργασία -που είναι από μόνο του σημαντικό- χρειάζονται ένα ποσοστό από τα προαναφερθέντα στοιχεία. Όταν οι εκπαιδευτικοί αποκτήσουν όλα τα παραπάνω εφόδια, μπορούν να προσφέρουν στους μαθητές τους βιώματα ως μοναδικές εκπαιδευτικές και δημιουργικές εμπειρίες. Εννοούμε πολυαισθητηριακά μαθήματα όξυνσης της φαντασίας και ανάπτυξης της δημιουργικότητας, στοιχεία που δεν μπορούν να επιτευχθούν στο συνήθως στείρο περιβάλλον που υπάρχει κατά κανόνα στην σχολική πραγματικότητα.
Σε ένα άλλο επίπεδο, για να επιτευχθούν όλα τα ανωτέρω, οι εκπαιδευτικοί είναι καλό να βοηθούν τα παιδιά να νιώθουν ασφαλή και να τους «δίνουν χώρο» ώστε να μπορούν εκείνα, με την σειρά τους, να αναπτύξουν με άνεση το δικό τους καλλιτεχνικό όραμα. Οι εκπαιδευτικοί είναι καλό να έχουν σαν «σύμμαχο» τη φαντασία των παιδιών και να τους επιτρέπουν να συνδιαμορφώνουν την παράσταση, ακόμα και το ίδιο το κείμενό της. Διαφορετικά θα χαθεί ο επιμορφωτικός χαρακτήρας της προσπάθειας και η παράσταση θα είναι μόνο το προϊόν του «εγώ» του σχολικού σκηνοθέτη. Συχνά οι ιδέες των μαθητών είναι όχι μόνο χρήσιμες, αλλά και καλύτερες από εκείνες των εκπαιδευτικών, με αποτέλεσμα η παράσταση να γίνεται πολύ καλύτερη χάρις σε αυτές.
Οι γνώσεις που προσφέρονται, μέσω των αντίστοιχων μαθημάτων στα ελληνικά πανεπιστήμια -και δη στα Παιδαγωγικά Τμήματα- αναφορικά με το θέατρο σε φοιτητές που προορίζονται να εξασκήσουν το λειτούργημα του εκπαιδευτικού στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση είναι περιορισμένες και σίγουρα όχι σχετικές με τις πραγματικές ανάγκες των μαθητών και φοιτητών (Σωτηροπούλου, 2020: 36). Στο άρθρο αυτό προσπαθήσαμε να αποδείξουμε ότι οι φοιτητές παιδαγωγικών σπουδών πρέπει να εξοπλιστούν, βάσει δικών τους πρωτοβουλιών, με επιπλέον γνώσεις και δεξιότητες.
Βιβλιογραφία
Α. Ελληνική.
– Γαργαλιάνος, Σ. (2020). Οργάνωση Θεατρικής Παράστασης. Θεσσαλονίκη: Αφοι Κυριακίδη
– Γαργαλιάνος, Σ. (2019-20). Φύλλα Παρατήρησης μαθημάτων «Οργάνωση Θεατρικής Παράστασης».
– Γραμματάς, Θ. (2012). Η Σχολική Θεατρική Παράσταση. Οδηγός για Εκπαιδευτικούς. Αθήνα: Διάδραση.
– Ελάτε να παίξουμε (Γκανά Γ., Θεοδωρίδης Ν., Ζησοπούλου Ε., Καραχάλιου Κ., Κοκκίδου Μ., Χατζηκαμάρη Π.), (1998). Δέκα δημιουργικά βήματα για μια σχολική παράσταση και έξι παραστάσεις με παιδιά σχολικής και προσχολικής ηλικίας, Αθήνα: Καστανιώτης.
– Μπαγιώκης, Θ. (2013). Οργάνωση Θεατρικών Παραστάσεων σε Δημοτικά Σχολεία. Μεταπτυχιακή εργασία στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Φλώρινα.
– Bablet, D. (2008). Ιστορία της Σύγχρονης Σκηνοθεσίας. Θεσσαλονίκη: University Studio Press.
– Οδηγοί Σπουδών ελληνικών Παιδαγωγικών Τμημάτων (2019-20).
– Σωτηροπούλου-Ζορμπαλά, Μ. (2020). Ενσωματώνοντας τις Τέχνες στην Εκπαίδευση. Αθήνα: Πεδίο
– Τσιάρας, Α.
Β. Ξενόγλωσση
– Grosset-Bureau, C., Christophe, S., (2002). L’expression theatrale au Cycle-3. Paris: Bordas.
– Landvatter, A. (2016). Exploring Modern Commedia dell’ Arte: A Step-By-Step Guide to Mask Work and Physical Theatre Development in Commedia dell’Arte. London: Paperback.
– Legrand, M. (2004). Sortir au theatre a l’ecole primaire. Paris: Hachette.
– Mayesky, M. (2012). Creative Activities for Young Children. Wadsworth: Cengage Learning.
– Moussinac, L. (1993). Traite de la mise en scene. Paris: L’Harmattan-Les Introuvables.
– Quentin, G. (2004). Enseigner avec aisance grace au theatre. Lyon: Chronique Sociale
– Rudlin, J. (1994). Commedia Dell’arte: An Actor’s Handbook. London: Routledge.